Doğumu ve Ailesi
Fatih Sultan Mehmed, 27 Receb 835 (30 Mart 1432) tarihinde Osmanlı Devleti’nin başkenti Edirne’de doğdu. Babası Osmanlı padişahı II. Murad, annesi ise Hüma Hatun’dur. Osmanlı tahtına aday olan şehzadeler arasında yer alan Mehmed, küçük yaşlardan itibaren titiz bir eğitim aldı. Babası, onun iyi bir devlet adamı ve komutan olması için dönemin en önemli âlimlerinden ders almasını sağladı. Mehmed, Arapça, Farsça, Latince, Yunanca ve İtalyanca gibi dilleri öğrenerek geniş bir kültürel birikime sahip oldu. Ayrıca matematik, astronomi, coğrafya ve askeri strateji konularında da eğitim gördü.
Şehzadelik Dönemi
Fatih Sultan Mehmed, 1443 yılında henüz 11 yaşındayken Manisa Sancakbeyliği’ne atandı. Bu görevlendirme, Osmanlı geleneğine uygun olarak onun devlet yönetimine hazırlanmasını sağladı. Manisa’da bulunduğu süre boyunca ünlü âlim Molla Gürânî ve Molla Hüsrev gibi önemli isimlerden dersler aldı. Babasının taht üzerindeki baskılar nedeniyle saltanatı bırakmaya mecbur kalması sonucu, 1444 yılında 12 yaşında Osmanlı tahtına oturdu. Ancak genç yaşta olması ve devlet içinde bazı karışıklıkların çıkması sebebiyle iki yıl sonra, 1446 yılında, yeniçerilerin isyanı üzerine II. Murad tekrar tahta geçti.
İlk Tahta Çıkışı ve İkinci Saltanatı
Fatih Sultan Mehmed’in ilk saltanatı kısa sürse de ona önemli bir tecrübe kazandırdı. II. Murad, 1451 yılında vefat edince Fatih Sultan Mehmed ikinci kez Osmanlı tahtına çıktı. İkinci saltanatı sırasında devletin iç meselelerine hâkim olmayı ve Osmanlı topraklarını genişletmeyi hedefledi. En büyük amacı, Bizans İmparatorluğu’na son vererek Osmanlı Devleti’nin başkenti olarak İstanbul’u fethetmekti.
İstanbul’un Fethi
Fatih Sultan Mehmed, 1453 yılında Osmanlı tarihinin en büyük zaferlerinden birine imza attı. İstanbul’un fethi için hazırlıklarını yıllarca sürdürdü ve Bizans’ı tamamen kuşatacak bir strateji geliştirdi. Anadolu Hisarı’nın karşısına Rumeli Hisarı’nı inşa ettirerek Boğaz’dan Bizans’a gelecek yardımları kesti. Ayrıca, devrin en güçlü toplarını döktürdü ve kuşatma sırasında donanmayı Haliç’e indirerek Bizans savunmasını aşmayı başardı. 6 Nisan 1453’te başlayan kuşatma, 29 Mayıs 1453’te Osmanlı ordusunun büyük hücumu ile sona erdi ve İstanbul fethedildi. Bu zaferle Osmanlı Devleti imparatorluk seviyesine yükseldi ve Fatih Sultan Mehmed “Kayser-i Rum” (Roma İmparatoru) unvanını aldı.
Diğer Fetihler ve Seferler
İstanbul’un fethinden sonra Fatih Sultan Mehmed, Osmanlı topraklarını genişletmeye devam etti. 1459’da Sırbistan’ı fethetti, 1460’ta Mora’yı Osmanlı topraklarına kattı. 1461’de Trabzon Rum İmparatorluğu’nu yıkarak Karadeniz’de Osmanlı hâkimiyetini pekiştirdi. 1463-1479 yılları arasında Venediklilerle savaşarak Ege ve Adriyatik kıyılarında Osmanlı gücünü artırdı. 1475’te Kırım Hanlığı Osmanlı’ya bağlandı ve Karadeniz Osmanlı gölü hâline geldi. 1478’de Arnavutluk seferine çıkarak bölgedeki Osmanlı kontrolünü güçlendirdi.
Kültürel ve Bilimsel Katkıları
Fatih Sultan Mehmed, Osmanlı Devleti’nin sadece sınırlarını genişletmekle kalmayıp bilim, sanat ve mimari alanlarında da büyük gelişmeler kaydetmesini sağladı. İstanbul’u bir bilim ve kültür merkezi hâline getirmek için çeşitli çalışmalar yürüttü. İtalyan, İranlı ve Osmanlı sanatçılarını sarayında ağırlayarak sanatı destekledi. Dönemin en büyük âlimlerinden biri olan Ali Kuşçu’yu İstanbul’a davet etti ve Osmanlı medreselerini geliştirdi. Ayasofya’yı camiye çevirerek Osmanlı mimarisine uygun eklemeler yaptırdı. Fatih Külliyesi’ni inşa ettirerek eğitim ve sağlık alanında önemli hizmetler verdi.
Vefatı
Fatih Sultan Mehmed, 3 Mayıs 1481’de henüz 49 yaşındayken Gebze yakınlarında hayatını kaybetti. Kaynaklar, onun bir sefere çıktığı sırada aniden hastalandığını ve vefat ettiğini belirtir. Zehirlenmiş olabileceği yönünde çeşitli iddialar bulunsa da ölüm sebebi kesin olarak bilinmemektedir. Cenazesi İstanbul’a getirilerek kendi adına inşa ettirdiği Fatih Camii’nin avlusuna defnedildi. Osmanlı Devleti’ni büyük bir imparatorluk hâline getiren bu büyük padişah, fetihleri, reformları ve kültürel katkılarıyla tarihe adını altın harflerle yazdırdı.
Fatih Sultan Mehmed’in Künyesi
Tam Adı: Sultan II. Mehmed Han bin Murad
Lakabı: Fatih, Kayser-i Rum (Roma İmparatoru), Ebu’l-Feth (Fethin Babası)
Doğum Tarihi: 30 Mart 1432 (27 Receb 835)
Doğum Yeri: Edirne, Osmanlı Devleti
Baba Adı: II. Murad
Anne Adı: Hüma Hatun
Tahta Çıkışları:
- İlk saltanatı: 1444 – 1446
- İkinci saltanatı: 1451 – 1481
Ölüm Tarihi: 3 Mayıs 1481
Ölüm Yeri: Gebze, Osmanlı Devleti
Defnedildiği Yer: Fatih Camii, İstanbul
Önemli Fetihleri:
- İstanbul’un Fethi (1453)
- Sırbistan Seferi (1459)
- Mora Seferi (1460)
- Trabzon Rum İmparatorluğu’nun Yıkılışı (1461)
- Bosna’nın Fethi (1463)
- Otranto Seferi (1480)
Eserleri ve Mirası:
- Osmanlı’yı imparatorluk hâline getirdi.
- İstanbul’u Osmanlı başkenti yaptı ve büyük imar faaliyetleri gerçekleştirdi.
- Fatih Külliyesi ve birçok cami, medrese inşa ettirdi.
- Bilime ve sanata büyük destek verdi, Ali Kuşçu gibi önemli isimleri İstanbul’a davet etti.
- Kanunname-i Âl-i Osman’ı hazırlatarak Osmanlı hukuk sistemini güçlendirdi.
Fatih Sultan Mehmed, hem büyük bir hükümdar hem de ileri görüşlü bir devlet adamı olarak Osmanlı tarihine damga vurmuştur.